Blefaritis Nedir?

1. Blefaritis Nedir? Genelde Anlamı Ne Olur?

Blefaritis, göz kapaklarının kenarında yani kirpik dipleri çevresinde oluşan kronik (tekrarlayan) bir iltihaptır. Halk arasında bazen “göz kapağı kepeklenmesi” diye de tanımlanır. Göz kapaklarındaki bu bölgede kızarma, kaşıntı, batma hissi, pullanma veya kepeklenme sık görülür. İki göz kapağı genellikle simetrik etkilenir.

Bu hastalık bulaşıcı değildir, fakat yaşam kalitesini düşürecek şekilde uzun süre devam edebilir. Gözlerde batma, sulanma, sabahları göz kapaklarında kabuklanma ve kirpik diplerinde rahatsızlık yaratabilir.

2. Blefaritis Neden Oluşur? (Nedenleri Nelerdir?)

Stafilokoksik (bakteriyel) Blefaritis

Bu türde, kirpik diplerindeki bakteri sayısı artar. Özellikle Staphylococcus aureus bakterisi etkendir. Bu bakteri kepek, kızarıklık ve kuruluğa yol açar. Kronikleşebilir; çocuklukta başlayıp yıllar boyunca tekrarlayabilir.

Seboreik (yağlı) Blefaritis

Yüzde ve saçta yaygın kepeklenme varsa göz kapaklarında da yağlı, yapışkan kepeklenme olabilir. Meibomian yağ bezlerinde aşırı yağ üretimi ve tıkanma da bu tipe neden olabilir. Kızarıklık daha azdır ama yakınmalar rahatsız edicidir.

Demodex-mite (parazit) Blefaritis

Göz kapaklarında yaşayan mikro parazitlerin (Demodex spp.) aşırı çoğalması da kaşıntı, pullanma ve iltihaba yol açabilir. Özellikle dirençli vakalarda düşünülür.

Arka Blefaritis – Meibomian Bezi Disfonksiyonu

Kapak iç kısmında, göz ile temas eden yüzeyde yer alan yağ bezlerinin tıkanması veya çalışmaması halidir. Bu durum gözyaşı tabakasının bozulmasına, kuruluğa veya sulanmaya neden olur. Rosacea, yağlı kepek veya dermatit varlığında sık görülür.

Diğer Faktörler

• Alerjik reaksiyonlar (makyaj, kozmetik, ilaçlar)
• Göz temizliğinin yeterli yapılmaması
• Kontakt lens kullanımı
• Kuruluk, klimalı ortam veya hormonal değişiklikler gibi sistemik faktörler

3. Kimlerde Daha Sık Görülür? (Risk Faktörleri)

• Kepek problemi olanlar, özellikle saçlı deri ve yüz alanında kepek varsa
• Rosacea gibi cilt hastalığı olanlar
• Oily (yağlı) cilt yapısına sahip kişiler
• Kontakt lens kullanıcıları
• Makyajı sık yapan ve düzgün temizlemeyen kişiler
• Alerjilere yatkın olanlar
• Yaşlı bireyler çünkü meibomian bez fonksiyonu zamanla bozulabilir

Blefaritis her yaşta görülebilir. Klinik çalışmalarda sıklığı %37–47’lere kadar çıkabilmektedir.

4. Yaygın Belirtiler (Ne Hissedersiniz?)

• Sabahları kirpik diplerinde yapışıklık, kabuklanma
• Gözlerde yanma, batma, kaşıntı, kum hissi
• Işığa karşı hassasiyet (fotofobi)
• Sulanma veya göz yaşı filmindeki bozulma nedeniyle bulanık görme
• Göz kapaklarında kızarıklık, gerilim, sertlik hissi
• Kirpiklerde dökülme (madarozis) veya ters yönlü çıkma (trichiasis)
• Kirpik diplerinde minute kepek veya yağlı pullanmalar

Belirtiler genellikle sabahları daha yoğundur ve gün içinde tekrar eder; kronik blefaritis bazen göz yaşı film bozukluğu ve kuru göz semptomları yaratır.

5. Tanı Nasıl Konulur? (Muayene & Testler)

Göz Muayenesi

Göz doktoru, kapak kenarlarını bir ışık ve büyüteçle inceleyerek kızarıklık, yağlı bez tıkanmaları, kepeklenme ve kapak kalınlaşmasını değerlendirir. Ayrıca kirpiklerde düşüklük, yön bozukluğu, madarozis gibi bulgular aranır.

Kirpik Dibi veya Bez Kültürü

Şüpheli vakalarda enfeksiyonun kaynağını belirlemek için kirpik dibinden katran veya kepek alınarak bakteriyel/fungal kültür yapılabilir.

Schirmer Testi / Gözyaşı Testi

Gözyaşı üretimi ölçülür. Blefaritis bazen kuru göz sendromuyla birlikte olabilir.

Demodex veya Parazit İncelemesi

Kronik, tedaviye dirençli vakalarda kirpiklerde Demodex varlığı mikroskopla incelenebilir.

Diğer Muayeneler

Uzun süren veya tekrar eden vakalarda dermatoloji/rheumatoloji işbirliğiyle sistemik hastalıklar (rosacea, dermatit, kontak dermatit) değerlendirilebilir. Nadiren biyopsi gerekebilir.

6. Tedavi Yöntemleri (Neler Yapılmalı?)

A. Kapak Hijyeni – Temizleme Rutini (Göz Kapağı Temizliği)

En güçlü kontrol yöntemi uzun vadeli hijyendir. Günde en az sabah ve akşam uygulamak önerilir.

1. Elleri yıkayın
2. Ilık bezle göz kapaklarının üzerine 3–5 dakika sıcak kompres uygulayın
3. Ardından seyreltik (yarı yarıya) bebek şampuanlı ya da göz kapağı temizleyicisiyle kirpik diplerini ovun
4. Temiz bez veya pamukla durulayın ve tamponla kurulayın
5. Göz makyajı kullanıyorsanız bu dönemde bırakın

B. Gözyaşı Dengeleme ve Nemlendirme

• Gerekirse koruyucu yapay gözyaşı damlaları kullanılabilir.
• Posterior blefaritis veya kuru göz tablo lux varsa; omega‑3 takviyesi önerilebilir.

C. Antibiyotik Tedavisi (Bakteriyel Blefaritis için)

• Topikal antibiyotik merhem veya damla (genellikle gece uygulanır)
• Dirençli vakalarda oral antibiyotik verilebilir (doksisiklin, tetrasiklin gibi)

D. Anti-inflamatuar / Steroid Tedavi

• Şiddetli iltihap veya ağrı varsa, kısa süreli steroid içeren göz damlaları veya merhemler reçete edilebilir.
• Dirençli vakalarda immunomodülatör ilaçlar (örneğin siklosporin) kullanılabilir.

E. Parazit Kaynaklı Vakalar (Demodex)

• Tea tree oil içeren temizleyiciler; mikroskobik mite varsa uygun temizleyici ve hijyen planıyla azaltılabilir

F. İleri İşlemler (Ofis Tedavileri)

• Thermal pulsation cihazları ile meibomian bezleri açılabilir
• BlephEx gibi cihazlarla kapak kenarı biofilm temizliği yapılabilir
• Intense Pulsed Light (IPL) tedavisi ile inflamasyona bağlı damarlar küçültülebilir

7. Takip ve Korunma Stratejileri

• Hijyen alışkanlığını yaşam boyu sürdürmek gerekir; semptom yoksa bile günde en az bir temizleme önerilir
• Göz makyaj araçlarını düzenli değiştirmek; özelikle rimel, eyeliner gibi ürünler için
• Kontakt lens kullanıyorsanız temizlik kurallarına daha dikkat edin; semptom varsa lensi kaldırın
• Omega‑3 açısından zengin beslenme (balık, ceviz, keten tohumu) destekleyici olabilir
• Rosacea veya sebore gibi derin cilt sorunları varsa dermatoloji takibi faydalıdır

8. Komplikasyonlar: Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Blefaritis tedavi edilmez veya ihmal edilirse zamanla şu sorunlara yol açabilir:

• Arpacık (hordeolum) veya şalazyon gelişme riski
• Kirpik kaybı (madarozis) ve yanlış yönlü kirpikler (trichiasis)
• Kronik göz kuruluğu ve bulanık görme
• Konjonktivit, kornea irritasyonu veya ülseri
• Kapak kenarında yara veya skar oluşumu
• Nadiren karsinom gibi ciddi durumlar (uzun süreli, tekrarlayan vakalarda biyopsi gerekebilir)

9. Özet Tablo: Bilmeniz Gerekenler

Blefaritisi Sade Anlamak, Sağlıklı Gözlere Sahip Olmak

Blefaritis, göz kapağının sessiz ama etkili düşmanıdır. Ağır bir hastalık olmasa da, ihmal edildiğinde uzun süreli şikayetlere ve diğer göz problemlerine neden olabilir.
Çözümün özü: düzenli hijyen, temizleme alışkanlığı, gerektiğinde tıbbi destek.