1. Şalazyon Nedir?

Şalazyon, göz kapağındaki meibomian adı verilen yağ bezlerinin tıkanıp iltihaplanması sonucu içlerinde biriken yağın oluşturduğu sert, genellikle ağrısız bir şişliktir. Halk arasında “göz kapağı kisti” diye de bilinir. Başlangıçta küçük hissedilir, ardından zamanla büyüyebilir. Arpacıkla (hordeolum) karıştırılsa da ağrılı değildir. Akut kızarıklık nadirdir, genelde hafif ödem yaşıyorsanız bile rahatsızlık hissi azalır.

2. Nasıl ve Neden Oluşur?

Meibomian Bezlerinin Görevi

Göz kapağı iç yüzeyindeki bu ince bezlerin görevi, gözyaşının yağlı tabakasını üretmek—bu tabaka sıvının buharlaşmasını önler. Bez kanalı tıkandığında salgı dışarı çıkamaz, bez içinde birikir ve zamanla kist oluşturur.

Şalazyonun Oluşum Süreci

1. Arpacık (akut iltihap) geçiş sürecinden sonra,
2. Bez kanalı tıkandığında,
3. Kişide blefarit, rosacea, seboreik dermatit gibi cilt hastalıkları varsa,
4. Göz kapak temizliği yetersizse,
5. Makyaj veya kontakt lens hijyenine dikkat edilmezse,
6. Diyabet veya bağışıklık düşüklüğü gibi sistemik durumlar varsa…
   → Şalazyon oluşma riski artar.

Yaygın Risk Faktörleri

• Yağlı cilt tipi
• Daha önce arpacık geçirmiş olmak
• Göz çevresi hastalıkları
• Temizlik ve hijyen eksikliği

3. Kimlerde Görülür? – Hangi Durumlar Riski Artırır?

Şalazyon genelde 30–50 yaş grubunda, kadın‑erkek eşit oranda görülür. Ancak şu kişiler daha risklidir:

• Göz kapağı iltihabı veya tekrarlayan arpacığı olanlar,
• Çift taraflı sık tekrar eden vakalar,
• Rosacea ya da seboreik dermatit gibi cilt sorunları olanlar,
• Diyabet veya bağışıklığı zayıf kişiler,
• Hijyen alışkanlığı zayıf olanlar.

Şalazyon genelde zararsızdır, ancak ciddiye alınmalıdır çünkü büyüyüp görmeye etki edebilir veya komşu dokuları etkileyebilir.

4. Şalazyonun Belirtileri – Ne Hissedilir?

En sık karşılaşılanlar:

• Göz kapağında sert, oval veya yuvarlak, hareket ettirilebilen yumru
• Genellikle ağrısız, ancak büyüdükçe hafif baskı hissi veya rahatsızlık olabilir
• Görme bulanıklığı (korneaya baskı yaparsa)
• Göze dokunma ya da uyku sırasında sürtünme hissi
• Hafif kızarıklık ya da şişlik olabilir, ancak yoğun kızarıklık nadirdir.

Arpacık gibi ani, ağrılı ve irinli olmaktan ziyade, yavaş ve ağrısız gelişen bir yumru şeklindedir.

5. Nasıl Tanı Konur?

Göz Muayenesi ile Teşhis

Doktor, kapak kenarlarını ve iç yüzeyi “yarık lamba” mikroskopuyla inceler; kistin yeri, sertliği ve sınırları gözlemlenir.

Altta Yatan Sebepler Araştırılır

Blefaritis, rosacea, lipid dengesizliği gibi faktörlerin incelenmesi, hem tedaviyi yönlendirir hem gelecekte tekrarın önlenmesine yardımcı olur. Göz yaşı filmi testi gerekebilir.

Kültür veya Görüntüleme Gerekirse

Şüpheli ya da dirençli vakalarda —örneğin sık tekrarlayan ya da sürekli büyüyen şalazyonlarda— biyopsi ya da enfeksiyon kültürü yapılabilir. Görüntüleme nadiren gerekli olur.

6. Tedavi Yöntemleri – Şalazyon Nasıl Geçer?

A. Evde Uygulanabilir Basit Bakım

• Sıcak kompres: Günde 4–5 kez, 10–15 dakika boyunca ılık temiz bez uygulaması yapılır; bu, bez içindeki yağı yumuşatır ve drenajı destekler.
• Nazik masaj: Kompres sonrası kapağın dışından içeri doğru hafif baskıyla kist üzerindeki yağın boşalmasına yardımcı olunur.

Bu yöntemlerle birçok şalazyon birkaç hafta içinde kendiliğinden kaybolabilir.

B. İlaç Tedavisi ve Damla Kullanımı

• Eğer iltihap eşlik etmişse—ya da blefarit varsa—antibiyotikli merhemler veya göz damlaları reçete edilir. Ancak şalazyonun temel nedeni enfeksiyon değil tıkanmadır.

C. Steroid Enjeksiyonu

• 4–6 hafta geçmesine rağmen küçülmeyen, büyüyen veya tekrar eden şalazyonlarda kısa etkili steroid (triamcinolone gibi) enjekte edilebilir. Bu yöntem bazı vakalarda başarı oranı %77–93 arasında olup cerrahiden daha az invazivdir. Ancak pigment kaybı gibi bazı nadir yan etkiler olabilir.

D. Cerrahi Drenaj (Eksizyon)

• Şalazyon boyutu büyüktür, görmeyi etkiliyorsa ya da birkaç haftada kendiliğinden geçmiyorsa cerrahi müdahale gerekir.
  • Kapak içinden küçük bir kesiyle kist boşaltılır—dikiş gerekmez.
  • Lokal anestezi ile yapılır; işlem 5–10 dakikada tamamlanır. Hastalar genelde 1–2 gün içinde günlük yaşamına dönebilir.
• Özellikle tekrarlayan vakalarda patolojik inceleme önerilir; nadiren iyi huylu olmayan kitle (sebase karsinom) olabilir.

7. Komplikasyonlar ve Göz Sağlığı Üzerine Etkiler

• Astigmat gelişimi: Büyük kistler korneaya baskı yaparak gözün şeklinin bozulmasına ve astigmatizmaya sebep olabilir.
• Kronik blefarit ilişkisi: Kapakta sürekli iltihap varsa tekrar riski artar.
• Kalıcı iz: Çok uzun süre kalan kistler nadiren kapakta iz bırakabilir.
• Nüks etme durumu: Özellikle bir kez oluşan vakalarda tekrar riski yüksektir. Cerrahi sonrasında bile yaşam boyu hijyen alışkanlığı gerekebilir.
• Kanser şüphesi: Sık tekrarlayan şalazyonlarda nadiren sebaceous gland karsinomu düşünülebilir; bu tür durumlarda biyopsi önerilir.

8. Korunma ve Günlük Yaşam Önerileri

• Düzenli kapak hijyeni: Sıcak kompres + bebek şampuanı veya özel kapak temizleyicisi ile sabah ve akşam temizler.
• Göz çevresi bakımına dikkat: Kirli havlu, makyaj malzemesi paylaşmamak; gözlere dokunmadan önce elleri yıkamak gereklidir.
• Omega‑3 takviyesi ve dengeli beslenme: Meibomian bezi fonksiyonuna destek sağlar.
• Risk altındaysanız göz kapağı bakımını sürdürmek, tekrarlamayı azaltır.

9. Bilmeniz Gerekenler

Şalazyon Küçük Ama Önemlidir

Şalazyon çoğu zaman ağrısız, zararsız ve basit bir durum gibi görünse de, ihmal edildiğinde görmeyi etkileyebilir, kapanık göz kapaklarına neden olabilir ve yaşam kalitesini etkileyebilir.
Çözüm: Basit hijyen alışkanlığı, sıcak kompres, gerektiğinde tıbbi destek. Geciktirmeden bir göz doktoruna danışmak hem rahatlama sağlar hem de tekrarı engelleyebilir.